Muzyka duszy: Carlos Paredes i inni

ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII PODKARPACKIEJ
ARTUR PINHO MARIA – dyrygent
BERNARD SANTOS – fortepian
BRUNO COSTA – gitara

W programie:

A. Fragoso – Nokturn Des – dur
J. D. Bomtempo – Koncert fortepianowy D-dur op. 12 nr 4
C. Paredes – Wybrane fragmenty w transkrypcji na gitarę i orkiestrę


Koszt udziału: 60 zł
Koszt udziału (ulgowy): 45 zł

Nokturn Des-dur António Fragoso (1897-1918) to pełen spokoju i błogości, jakby wyśniony, poetycki pejzaż. Liryczna, spokojna linia melodyczna osadzona jest na przepięknych harmoniach. Początek utworu do złudzenia przypomina Nokturn Des-dur op. 27 nr 2 Fryderyka Chopina (1810-1849), jednak dalsza narracja podąża w zupełnie innym kierunku – koncentruje się na nastrojowości i większej swobodzie w kształtowaniu formy. Portugalski kompozytor i pianista António Fragoso został okrzyknięty przez jemu współczesnych “jednym z największych talentów swojego pokolenia”. Zmarł tragicznie w wieku zaledwie 21 lat. Z jego twórczości fortepianowej najwyżej cenione są Preludia, Petite Suite oraz Nokturny.

João Domingos Bomtempo (1775-1842) był pierwszym kompozytorem portugalskim tworzącym muzykę symfoniczną. Jego utwory utrzymane są w stylistyce klasycznej, zauważalne są wpływy twórczości Clementiego. Nie inaczej jest w przypadku Koncertu fortepianowego D-dur op. 12 nr 4, skomponowanego w Paryżu i po raz pierwszy wykonanego 15 stycznia 1810 roku w Salle Olympique. Kompozycja została bardzo dobrze przyjęta przez publiczność: “(…) na uwagę zasługuje Koncert pana Bomtempo, napisany w sposób rozbudowany i przyjemny; zwracamy uwagę na Andantino, które łączy w sobie podwójną atrakcyjność utworu pełnego uczucia i doskonałego wykonania”. Oprócz koncertów fortepianowych w dorobku Bomtempo znajdują się symfonie, liczne sonaty, utwory religijne, a nawet opera.

ARTUR PINHO MARIA

Artur Pinho Maria ukończył dyrygenturę w konserwatorium Conservatório Superior de Música de Gaia w klasie Maestro Mário Mateusa. Razem z nim studiowali Anton de Beer, Edgar Saramago, John Roos, Vianey da Cruz, Jean-Marc Burfin, Peppe Prates, Vasco Pearce de Azevedo, José Luís Borges Coelho, Ivo Cruz, António Vassalo Lourenço oraz Ernst Schelle.
Od 2010 do 2012 r. Artur Pinho Maria był dyrektorem artystycznym i głównym dyrygentem Orquestra Clássica do Centro, a gościnnie prowadził Orquestra Filarmonia das Beiras, Orquestra do Norte, Orquestra op. 21, Orquestra Espoarte, Orquestra Clássica do Centro, Orquestra Filarmonia de Gaia, Orquestra da Fundação Conservatório Regional de Gaia, Orquestra Clássica da Madeira, Orquestra da Ópera na Academia e na Cidade oraz Orquestra do Atlântico.

Obecnie jest głównym dyrygentem i dyrektorem artystycznym Orquestra Inês de Castro, a także kieruje Movimento Musical Cooperativo.

Podczas swojej kariery zawodowej prowadził różne chóry akademickie i regionalne. Obecnie jest głównym dyrygentem i dyrektorem artystycznym Coro Sinfónico Inês de Castro, Orfeão de Vale de Cambra oraz Orfeon Académico de Coimbra. Gościnnie dyrygował różnymi chórami, w tym Ensemble Vocal Pro Musica, Coro do Departamento de Música da Universidade do Minho, Coro Académico da Universidade do Minho, Coro de Câmara de Amarante, Coro dos Antigos Orfeonistas da Universidade de Coimbra, Coro Municipal Marquês de Pombal, Coral de Sant’Ana, Grupo Coral de Maçainhas, Coro Médico de Lisboa, Nova Era Schola oraz Orfeão Tomás Alcaide.

Poza Portugalią prowadził Orkiestrę Filharmonii Podkarpackiej (Polska), Orchestra Sinfonica Città di Grosseto (Włochy) oraz chór i orkiestrę Voices International (Luksemburg).
Ponadto, jako główny dyrygent dyrygował chórami w różnych miastach europejskich podczas tournée z tymi chórami. Był członkiem jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Siergieja Kusewickiego (Włochy, 1923)

Od 2015 do 2020 r. był asystentem na Wydziale Muzycznym Uniwersytetu w Minho.

Do najważniejszych utworów jakie nagrał, należą pierwsze pełne wydanie wszystkich dzieł kompozytora Fernando Lopes Graça (Fernando Lopes Graça – Canções Regionais Portuguesas, 2007), CD/DVD ze światowej premiery Requiem Inês de Castro (2012), koncertu skomponowanego przez Pedro Macedo Camacho, oraz mozartowskie Requiem ze stowarzyszeniem chóru Coro e Orquestra Sinfónicos Inês de Castro (2021).

Był odpowiedzialny za prowadzenie różnych kursów dla chórów i klas mistrzowskich z techniki głosu, zarówno w kraju, jak również za granicą. Wspólnie z maestro Edgarem Saramago jest od samego początku odpowiedzialny za kursy z dyrygowania chórami i kursy z techniki głosu organizowane w Vila Franca de Xira. Jest rektorem nowo utworzonej szkoły APM Schola.

BERNARD SANTOS

Portugalski pianista Bernardo Santos wystąpił jak dotąd w ponad 20 krajach z recitalami, ze stowarzyszeniem orkiestry oraz jako muzyk wykonujący muzykę kameralną. Koncertował m.in w Tonhalle Düsseldorf, Palau de la Musica Catalana, Teatro Liceo, National Concert Hall, Sala São Paulo, Teatro Degollado, Casa da Música, Convento São Francisco. Regularnie gości na festiwalach w całej Europie, Ameryce Południowej i Azji.

Jako ceniony solista był zapraszany do występowania razem z orkiestrami. Bernardo Santos miał możliwość koncertowania z Portugalską Orkiestrą Filharmoniczną, Barcelona Metropolitan Orchestra, Orkiestrą Filharmoniczną Północnych Czech, Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej, Santa Fe Symphony Orchestra, Vidin State Philarmonic Orchestra, Espinho Classical Orchestra i innymi. Występował pod batutą takich dyrygentów jak m.in. Carlos Vieu, Ernst Schelle, Gregor Böttcher, Guilherme Mannis, Jean-Marc Burfin, Kira Omelchenko, Ligia Amadio, Osvaldo Ferreira, Rui Miguel Marques, Silvio Viegas.

Dla japońskiej wytwórni Da Vinci Publishing Bernardo Santos dokonał nagrania dzieł fortepianowych i orkiestrowych (Noce w ogrodach Hiszpanii autorstwa Manuela de Falla oraz Noce na ulicach Mourarii utworu skomponowanego przez Ruy Coelho), sonat skrzypcowych i fortepianowych Edvarda Griega, kwintetów fortepianowych Saint-Saëns i Dworzaka oraz dzieł na dwa fortepiany skomponowanych przez Piazzollę, Infante oraz Ravela. Dla wytwórni MPMP Bernardo Santos nagrał dzieła fortepianowe portugalskiego kompozytora Ruy Coehlo.

Jako kameralista Bernardo Santos pobierał lekcje u Antonio Chagas Rosa, Eugene’a Asti oraz Martino Tirimo. Bernardo Santo często współpracuje z innymi artystami, w tym z Arturem Pizarro, Pascalem Rogé czy Denizem Armanem Gelenbe. Od wielu lat występuje ponadto z wiolonczelistą Burakem Özkanen, z którym Santos gra w duecie i w innych formacjach.
Obok swojej kariery artystycznej Bernardo Santos zajmuje się badaniami nad twórczością portugalskich kompozytorów Berty Alves de Sousa oraz Frederico de Freitas i jest odpowiedzialny za krytyczną edycję oraz publikację dzieł obydwu kompozytorów. Obecnie jego głównym przedmiotem badań jest muzyka fortepianowa portugalskiego kompozytora Ruy Coelho. Bernardo Santos prowadził klasy mistrzowskie na licznych festiwalach, uniwersytetach i w szkołach muzycznych w Argentynie, Brazylii, Kolumbii, Malezji, Meksyku, Portugalii, Hiszpanii, Turcji i Wietnamie.

Bernardo Santos bierze aktualnie udział w programie studiów doktorskich uniwersytetu Aveiro na kierunku wykonanie muzyki i jest stypendystą Instytutu Entomuzykologii. Bernardo Santos ukończył konserwatorium muzyczne Trinity Laban Conservatoire of Music and Dance w Londynie, Akademię Muzyczną w Lublanie, Conservatori del Liceu w Barcelonie oraz uniwersytet Aveiro (nagroda miasta Aveiro). Studiował razem z Dubravką Tomsic, Denizem Gelenbe, Josepem Colom, Álvaro Teixeira Lopes oraz Klarą Dolynay.

Bernardo Santos jest prezesem portugalskiego oddziału Światowego Stowarzyszenia Nauczycieli Gry na Fortepianie (WPTA), współzałożycielem i jednym z dyrektorów odbywającego się w Meksyku Festival Internacional de Piano y Orquesta de Guadalajara (FIPOG) oraz dyrektorem artystycznym serii koncertów pod nazwą „Ciclos Lua Nova”, które z pomocą Fundação Dionísio Pinheiro e Alice Cardoso Pinheiro odbywają się w portugalskim Águeda.

Bruno Costa urodził się w 1981 r. w Coimbrze. Naukę gry na gitarze portugalskiej rozpoczął w wieku 12 lat pod okiem mistrza Jorge Gomesa.

Występował m.in. wspólnie z takimi sławnymi artystami jak Luiz Goes, Vitorino Salomé, Jorge Palma, Cuca Roseta, António Zambujo, Tiago Bettencourt, André Sardet, Cristina Branco, Pedro Jóia czy Maria João Grancha. Obecnie gra na gitarze w duecie CORDIS (razem z pianistą Paulo Figueiredo). Pomysł duetu CORDIS narodził się w 2005 r. w wyniku przypadkowego spotkania fortepianu Paulo Figueiredo oraz gitary portugalskiej Bruno Costy. Po nagraniu dwóch pierwszych płyt, które ukazały się w 2008 r. (CORDIS piano & guitarra portuguesa) oraz 2011 r. (CORDIS2) i zawierały nowe aranżacje dzieł uznanych kompozytorów z Coimbry, w 2013 r. CORDIS wydał potrójny album obejmujący nagranie koncertu na żywo z udziałem wielu gościnnie występujących artystów oraz dwie pierwsze płyty. W 2015 r. duet wydał album TERCEIRO, na którym znalazły się wyłącznie nowe utwory, nagrane ze stowarzyszeniem kwartetu smyczkowego Arabesco. Po licznych występach na żywo, w 2020 r. CORDIS wydał nową płytę (Reflexo), nawiązującą do Terceiro, na której można usłyszeć fortepian, gitarę portugalską oraz kwartet smyczkowy. REFLEXO – album prezentowany w portugalskim radiu Antena1 – jest wynikiem doświadczeń, wizyt w różnych miejscach, występów na różnych scenach i spotkań z różnymi ludźmi na przestrzeni 15 lat, które ukształtowały CORDIS.

Bruno Costa występuje regularnie od prawie 25 lat. Podczas koncertów, na których gra utwory na gitarę portugalską autorstwa m.in. Carlosa Paredesa, Artura Paredesa, António Portugala, Francisco Filipe Martinsa i oraz swoje własne utwory, towarzyszy mu Nuno Botelho na gitarze klasycznej. Bruno Costa akompaniuje również António Ataíde, jednemu z najbardziej cenionych wykonawców muzyki fado z Coimbry. Bruno Costa jest obok Ataíde i Botelho jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tego wyjątkowego stylu muzycznego, ściśle powiązanego z historiami miłosnymi, życiem studentów uniwersytetu w Coimbrze oraz samym miastem.

Aktualnie Bruno Costa odgrywa kluczową rolę w projekcie 100PAREDES, stworzonym w celu uczczenia setnej rocznicy urodzin Carlosa Paredesa (urodzonego 16 lutego 1925 r.) i oddania hołdu jego dziedzictwu muzycznemu, kulturowemu i społecznemu.

Nad 100PAREDES, będącym przedstawieniem dokumentalnym, obejmującym utwory zaaranżowane przez kompozytora Rodrigo Morte i wykonywane pod batutą Artura Pinho Marii, Bruno Costa pracuje jako dyrektor muzyczny razem z André Varandasem (dyrektor artystyczny). W ramach tego wspaniałego projektu wykonuje on kultowe utwory Carlosa Paredesa na gitarę portugalską. Premierowe przedstawienie, podczas którego na scenie wystąpiło prawie 200 artystów, w tym chór, orkiestra lokalnej społeczności, tancerze oraz aktorzy i pokazywane były materiały dokumentalne na video, odbyło się 15 lutego 2025 r. w Coimbrze, w Convento de São Francisco przed pełną widownią, składającą się z 1200 osób. Kluczowym elementem i wyróżnikiem tego projektu jest uwzględnienie lokalnych społeczności poprzez udział lokalnych zespołów z różnych regionów.

W sezonie 2025/2026 projekt 100PAREDES wyrusza na tournée i odwiedzi ponad 25 portugalskich miast oraz ok. 20 krajów, w tym m.in. Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą, Kubę, Argentynę, Urugwaj, Indie, Makao, Niemcy, Francję, Gwineę i Brazylię. Stanowi on część oficjalnego programu kulturalnego „Variations for Carlos Paredes”, promowanego przez różne instytucje, w tym przez Ministerstwo Kultury we współpracy z Muzeum Fado EGEAC.

Bruno Costa jest jednym z najbardziej cenionych muzyków grających na gitarze portugalskiej. Występuje on w Portugalii i poza jej granicami. Regularnie gości na scenach w całej Portugalii, a dźwięk gitary portugalskiej prezentował w Hiszpanii, Francji, Irlandii, Anglii, Szkocji, Belgii, Niemczech, Polsce, Czechach, Austrii, Słowacji, Grecji, Bośni i Hercegowinie, Rosji, Maroku, Stanach Zjednoczonych Ameryki, Kanadzie, Japonii, Makao, Hongkongu, we Włoszech, na Węgrzech i na Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej.